Strategie i programy

Szczegóły

Kategoria: Ogólne

 

STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

SPOŁECZNYCH

GMINY MIĘDZYRZEC PODLASKI

NA LATA 2014- 2020

 

SPIS TREŚCI

Wstęp 1

1. Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014- 2020

2. Prawne uwarunkowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych..........2

3. Założenia, cele i kierunki strategiczne...................................................................3

4. Przyczyny i czynniki powodujące konieczność korzystania z pomocy społecznej w Gminie Międzyrzec Podlaski...........................................................................................5

5. Ogólna charakterystyka Gminy Międzyrzec Podlaski............................................8

5.1. Położenie i powierzchnia oraz struktura gminy ...............................................8

5.2. Demografia................................................................................................ 10

5.3. Gospodarka i rynek pracy.......................................................................... 12

5.4. Oświata, kultura i sport w gminie................................................................ 12

5.5. Ochrona zdrowia....................................................................................... 15

5.6. Bezpieczeństwo publiczne.......................................................................... 16

5.7.Mieszkalnictwo ...........................................................................................16

6. Diagnoza sytuacji społecznej .............................................................................17

6.1. Ubóstwo................................................................................................... 18

6.2. Bezrobocie ................................................................................................18

6.3. Uzależnienia i przemoc................................................................................21

6.4. Niepełnosprawność................................................................................... 25

6.5. Bezdomność.............................................................................................. 27

6.6. Bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych...............................28

7. Sytuacja osób starszych...........................................................................30

6. Zasoby umożliwiające rozwiązywanie problemów społecznych...........................32

7.1. Współpraca z organizacjami pozarządowymi.............................................. 34

6. Analiza SWOT sfery społecznej w Gminie Międzyrzec Podlaski........................ 35

7. Cel główny i cele strategiczne............................................................................38

8. Finansowanie strategii.......................................................................................45

9. Monitoring strategii...........................................................................................46

10. Uwarunkowania realizacyjne (Zakończenie)..................................................... 47

 

Wstęp

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014- 2020 jest wieloletnim dokumentem programowym. Ma istotne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców gminy, a w szczególności rodzin i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Stanowi dokument będący podstawą do prowadzenia efektywnej polityki społecznej. Będzie też podstawą do pozyskiwania środków zewnętrznych na rzecz rozwiązywania problemów społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski.

Podstawą jej opracowania jest art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.).

Cele założone w strategii na lata 2014- 2020 są spójne z celami strategicznymi zawartymi w Narodowej Strategii Spójności, Strategią Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego i Powiatu Bialskiego.

Strategia rozwiązywania problemów społecznych ukierunkowana jest na rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, współpracę z instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną w gminie oraz innymi podmiotami w dziedzinie ochrony zdrowia, edukacji, bezpieczeństwa publicznego, pomocy osobom niepełnosprawnym i zagrożonym patologiami.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Międzyrzec Podlaski zawiera w swej treści charakterystykę gminy stanowiącą przedstawienie charakteru społeczno - gospodarczego oraz diagnozę sytuacji społecznej z podkreśleniem najważniejszych problemów.

Analizę SWOT sfery społecznej stanowiącą podsumowanie wniosków z diagnozy sytuacji oraz zestaw celów strategicznych będących kompleksową odpowiedzią na obecną sytuację i problemy Gminy Międzyrzec Podlaski w powiązaniu z uwarunkowaniami zewnętrznymi.

 

1. Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014 - 2020

Podstawę opracowania dokumentu strategicznego stanowiły dokumenty będące w dyspozycji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim.

Informacje pozyskane z Urzędu Gminy Międzyrzec Podlaski, Powiatowego Urzędu Pracy Oddział Międzyrzec Podlaski, Komisariatu Policji w Międzyrzecu Podlaskim, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz innych instytucji współpracujących i współdziałających w obszarze polityki społecznej.

Dokonano analizy badawczej problemów społecznych na podstawie zgromadzonej dokumentacji.

Podstawowym narzędziem służącym do porządkowania informacji była analiza SWOT, czyli przedstawienie mocnych i słabych stron gminy oraz szans i zagrożeń w kwestii problemów społecznych.

Analiza SWOT pozwala dostrzec, co jest najważniejsze, co należy zmienić, jakie mamy zasoby w otoczeniu wewnętrznym i zewnętrznym.

Strategia jest dokumentem, który uwzględnia inne programy i projekty, ma charakter otwarty, może być aktualizowana poprzez modyfikację kierunków działania i sposobów ich realizacji.

 

2. Prawne uwarunkowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych

Opracowując Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014- 2020, uwzględniono zapisy innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na konstrukcję dokumentu tak, aby była ona wiążąca z obowiązującymi przepisami oraz wymogami prawnymi.

Są to:

• ustawa o pomocy społecznej;

• ustawa o zatrudnieniu socjalnym;

• ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi;

• ustawa o świadczeniach rodzinnych;

• ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej;

• ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;

• ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

• ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii;

• ustawa o ochronie zdrowia psychicznego;

• ustawa o rehabilitacji społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;

• ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów;

• ustawa o systemie oświaty;

• Narodowa Strategia Spójności;

• Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego;

• Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Bialskiego.

Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest w pełni zgodna z zasadami życia społecznego, a w szczególności z zasadą pomocniczości, partycypacji społecznej i współodpowiedzialności.

 

3. Założenia, cele i kierunki strategiczne

Celem opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych jest wypracowanie planu działań dających szansę na realizację długotrwałej wizji rozwoju gminy. Strategia ma stanowić podstawę do realizacji względnie trwałych wzorów interwencji społecznych podejmowanych w celu minimalizacji problemów społecznych występujących w obrębie danej społeczności.

Głównymi założeniami strategii są:

• minimalizowanie skutków ubóstwa;

• przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu;

• aktywizacja i integracja ze środowiskiem;

• profilaktyka i minimalizowanie zjawiska uzależnienia od alkoholu i narkomanii oraz innych uzależnień;

• bezpieczeństwo socjalne mieszkańców gminy.

Celami strategicznymi są:

• podniesienie jakości życia;

• wspieranie rodzin w prawidłowym funkcjonowaniu i usamodzielnianiu poprzez wykorzystanie pracy socjalnej;

• aktywizacja społeczna i zawodowa z wykorzystaniem instrumentów aktywnej integracji i funduszy Unii Europejskiej;

• dostęp do poradnictwa;

• zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem;

• stworzenie możliwości uczestnictwa w życiu społecznym osób starszych i zapewnienie prawidłowych warunków socjalnych;

• doskonalenie systemu wsparcia i pomocy osobom niepełnosprawnym;

• pomoc i promowanie rodzin wielodzietnych w środowisku lokalnym.

Kierunki działań

Działania kierowane będą do osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej, bezrobotnych, dotkniętych problemami patologii społecznej, chorobami i niepełnosprawnością, bezdomności oraz do osób starszych i samotnych.

Bezpośrednie kwestie to:

• pomoc środowiskowa;

• pozyskanie mieszkań socjalnych;

• wsparcie osób bezrobotnych;

• informowanie o możliwościach pomocy osobom niepełnosprawnym, starszym i samotnym;

• zmniejszenie skutków nadużywania alkoholu;

• organizacja czasu wolnego dzieci i młodzieży;

• przystosowanie świetlic wiejskich do organizowania rozrywek kulturalnych dla mieszkańców;

• wsparcie rodzin dysfunkcyjnych.

 

4. Przyczyny i czynniki powodujące konieczność korzystania z pomocy społecznej w Gminie Międzyrzec Podlaski

Pomoc społeczną tworzą organy administracji rządowej i samorządowej przy współudziale organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń, Kościoła i innych związków wyznaniowych, pracodawców oraz osób fizycznych i prawnych.

Zadania z zakresu pomocy społecznej w Gminie Międzyrzec Podlaski realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Środki na realizację zadań statutowych Ośrodka pochodzą z budżetu państwa- na zadania zlecone gminie i z budżetu gminy– na zadania własne, a także w ramach odrębnych projektów z funduszy unijnych.

Ośrodek Pomocy Społecznej na bieżąco diagnozuje problemy społeczne w gminie i ma pełny obraz sytuacji bytowej mieszkańców gminy. Dzięki prawidłowemu przepływowi informacji może skutecznie przeciwdziałać sytuacjom kryzysowym oraz zna czynniki, które powodują konieczność korzystania mieszkańców gminy z pomocy społecznej.

Pomoc społeczna obejmuje swoim zasięgiem różnorodną grupę ludzi i różne pokolenia. W ostatnich latach zadań w pomocy przybywa, co wiąże się też ze wzrostem wydatków.

Poniższe dane obrazują, jak w poszczególnych latach kształtowały się wydatki gminy i państwa na świadczenia z pomocy społecznej i inne zadania z nią związane.

Tabela Nr 1. Wydatki z budżetu państwa na pomoc społeczną

Formy pomocy	Rok
	2010	2011	2012
Zasiłek stały	130719	139499	151056
Zasiłek okresowy	160471	157607	166781
Specjalistyczne usługi opiekuńcze	29630	28750	38895
Dożywianie	173063	174499	247150
Składka zdrowotna od zasiłku stałego	11580	12436	13388

Źródło: sprawozdania GOPS

Jak obrazuje powyższa tabela środki z budżetu państwa z roku na rok stopniowo zwiększają się, ale wynika to też z potrzeb mieszkańców gminy i świadczy o pogarszających się warunkach bytowych osób i rodzin. Przykładowo zasiłek stały otrzymują osoby, które nie mają uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych z tytułu inwalidztwa lub wieku emerytalnego. Liczba takich osób wzrasta.

Tabela Nr 2. Wydatki na pomoc społeczną z budżetu gminy

Formy pomocy	Rok
	2010	2011	2012
Zasiłki okresowe	7805	2652	-
Zasiłki celowe	32747	32015	31680
Zasiłki celowe specjalne	13040	23445	19889
Zasiłki z tytułu zdarzenia losowego	6803	1500	-
Sprawienie pogrzebu	2931	-	-
Usługi opiekuńcze/ specjalistyczne usługi opiekuńcze	53724	42405	65068
Dożywianie	89154	112035	71753
Odpłatność za dom pomocy społecznej	77779	135707	121380
Rodziny zastępcze	-	-	449
Przemoc	-	-	1776
Dodatki mieszkaniowe	130344	120706	116507

Źródło: sprawozdania GOPS

Jak wynika z powyższych danych znaczną część budżetu gminy pochłaniają wydatki związane z utrzymaniem w domach pomocy społecznej. W roku 2010 opłacano pobyt dla 6 osób, w 2011- 7 osobom, 8 osobom w 2012. Ośrodek stara się zamiennie zwiększać pomoc na usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, aby osoby wymagające pomocy innych osób mogły jak najdłużej zostać w swoim środowisku, obniżając w ten sposób wydatki z budżetu gminy, gdyż ta forma pomocy jest o wiele tańsza w stosunku do opłat za dom pomocy społecznej.

Obserwując kolejne lata, wzrasta liczba zadań gminy związanych z pomocą społeczną i ochroną rodziny.

Tabela Nr 3. Wydatki na stypendia socjalne dla uczniów

Stypendia socjalne	Budżet państwa	Środki gminy	Ilość uczniów
2010	232304	58076	581
2011	271011	67753	521
2012	250847	62712	567

Wzrasta liczba uczniów uprawnionych do otrzymania stypendium socjalnego.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zajmuje się również wypłatą świadczeń rodzinnych, do których należy:

Zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu:

• urodzenia dziecka;

• wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;

• opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;

• kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;

• rozpoczęcia roku szkolnego;

• podjęcia nauki poza miejscem zamieszkania.

Świadczenia opiekuńcze:

• zasiłek pielęgnacyjny;

• świadczenie pielęgnacyjne;

• zasiłek opiekuńczy;

• opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalno- rentowej.

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka.

Tabela Nr 4. Wydatki na świadczenia rodzinne

Lata	Kwota wydatków	W tym wydatki na obsługę świadczeń
2010	4297958	125174
2011	4207300	122543
2012	4209120	122596

Dane GOPS

Bieżąca analiza składanych wniosków wykazuje stopniowy spadek liczby rodzin uprawnionych do pobierania świadczeń rodzinnych.

Kolejne zadanie to wypłata świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego i prowadzenie postępowania wobec dłużników alimentacyjnych.

Tabela Nr 5. Fundusz Alimentacyjny

Wyszczególnienie	Lata
	2010	2011	2012
Świadczenia z FA (w zł)	229995	211675	237482
Wpłaty dłużników	46512	48813	61568
Dochód gminy ze spłaty dłużników	13144	11972	15564
Osoby uprawnione	71	62	73
Liczba dłużników	56	57	66

Dane GOPS

Z powyższych danych wynika, że rośnie liczba dłużników alimentacyjnych, wzrosły też wydatki na wypłatę świadczeń z FA. Odnotowuje się stopniowy wzrost ściągalności należności od dłużników.

 

5. Ogólna charakterystyka Gminy Międzyrzec Podlaski

5.1. Położenie i powierzchnia oraz struktura gminy

Gmina Międzyrzec Podlaski położona jest w północnej części województwa lubelskiego na skrzyżowaniu szlaków komunikacji krajowej i międzynarodowej. Zajmuje obszar 261 km² powierzchni, na którym mieszka 10733 mieszkańców (stan na 31.12.2012 r.), w tym 10575 zameldowanych na pobyt stały.

Strukturę gminy tworzą 33 sołectwa: Bereza, Dołhołęka, Halasy, Jelnica, Koszeliki, Kożuszki, Krzewica, Krzymoszyce, Łuby, Łukowisko, Łuniew, Manie, Misie, Pościsze, Przychody, Puchacze, Rogoźnica, Rogoźnica Kolonia, Rogoźniczka, Rudniki, Rzeczyca, Sawki, Sitno, Strzakły, Tłuściec, Tuliłów, Utrówka, Wólka Krzymowska, Wysokie, Zasiadki, Zaścianki, Zawadki, Żabce.

Gmina leży na drugim pod względem rangi węźle komunikacyjnym, na terenie województwa lubelskiego. Atutem jest więc dostępność komunikacyjna do dróg o znaczeniu międzynarodowym.

Teren gminy charakteryzuje się małym urzeźbieniem. Jest zalesiony w wyższym stopniu niż przeciętnie teren kraju. Powierzchnia lasów wynosi ok. 27% powierzchni gminy. Dalsze 65,5% powierzchni stanowią użytki rolne, przeważnie opierające się na glebach IV- V i VI klasy. Jedynie w północnej części gminy, w okolicy wsi Halasy, Tłuściec występuje niewielki fragment gleb II i III klasy.

Przez teren gminy przepływa rzeka Krzna i jej dopływy: Krzna Północna, Piszczka i Złota Krzywula. Teren nie nadaje się do rozwoju turystyki masowej a jedynie do agroturystyki i ekoturystyki.

Ważną cechą położenia gminy jest miasto Międzyrzec Podlaski jako oddzielna jednostka administracyjna szczebla lokalnego, ale jednocześnie ośrodek centralny gminy w znaczeniu funkcjonalnym. Miasto ma wpływ na aktywizację otaczającej go gminy Międzyrzec Podlaski. Miasto jest znaczącym centrum zdrowia, kultury, sportu i rekreacji.

Na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski znajduje się ok. 325 podmiotów gospodarczych prywatnych (dane z CEIDG). Firmy najczęściej prowadzą działalność o charakterze budowlanym i usługowym oraz gospodarstwo agroturystyczne w miejscowości Krzymoszyce Tęczowy Folwark.

Jest tu 8 szkół podstawowych (869 uczniów plus 65 dzieci w oddziałach przedszkolnych) i 3 gimnazja, do których uczęszcza 383 uczniów.

Mieszkańcy gminy mają zapewnioną opiekę zdrowotną w 2 placówkach zdrowia na terenie gminy tj. w Tłuśćcu i Rogoźnicy oraz na terenie miasta Międzyrzeca Podlaskiego.

5.2. Demografia

Według danych statystycznych Urzędu Gminy w Międzyrzecu Podlaskim z 31.12.2012 r. gminę Międzyrzec Podlaski zamieszkiwało 10733 osoby, w tym 5395 mężczyzn i 5338 kobiet,

z czego: w wieku przedprodukcyjnym 2677 osób (1297 kobiet i 1380 mężczyzn);

w wieku produkcyjnym 6847 osób (3308 kobiet i 3539 mężczyzn);

w wieku poprodukcyjnym 1209 osób (734 kobiet i 475 mężczyzn).

Tabela Nr 6. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Międzyrzec Podlaski

(stan na 31.12.2012 r.)

Lp.	Miejscowość	Liczba mieszkańców	Kobiety	Mężczyźni	Liczba gospodarstw domowych
1.	Bereza	609	322	287	141
2.	Dołhołęka	34	13	21	11
3.	Halasy	577	298	279	60
4.	Jelnica	538	275	263	123
5.	Kol. Wolańska	1	1	2
6.	Koszeliki	104	55	49	24
7.	Kożuszki	279	133	146	62
8.	Krzewica	364	174	190	81
9.	Krzymoszyce	119	59	60	34
10.	Łuby	120	56	64	26
11.	Łukowisko	280	133	147	65
12.	Łuniew	203	94	109	45
13.	Manie	281	136	145	77
14.	Misie	822	425	397	178
15.	Pościsze	350	170	180	75
16.	Przychody	516	267	249	108
17.	Przyłuki	7	2	5	5
18.	Puchacze	246	111	135	55
19.	Rogoźnica	518	265	253	113
20.	Rogoźnica Kolonia	130	64	66	28
21.	Rogoźniczka	220	105	115	60
22.	Rudniki	95	49	46	21
23.	Rzeczyca	891	449	442	111
24.	Sawki	132	59	73	31
25.	Sitno	293	134	159	62
26.	Strzakły	418	198	220	90
27.	Tłuściec	477	250	227	94
28.	Tuliłów	399	191	208	69
29.	Utrówka	90	44	46	23
30.	Wólka Krzymowska	149	79	70	44
31.	Wysokie	466	241	225	76
32.	Zasiadki	214	106	108	52
33.	Zaścianki	208	103	105	46
34.	Zawadki	89	49	40	26
35.	Żabce	494	229	265	90
Razem		10733	5338	5395	2208

Tabela Nr 7. Statystyka zdarzeń lata 2010- 2012

Zdarzenia	Rok
	2010	2011	2012
Liczba urodzeń	147	125	117
Liczba zgonów	118	135	108
Przyrost naturalny (wskaźnik)	0,20%	-	0,08%
Liczba zawartych małżeństw	105	106	113
Liczba rozwodów	15	15	15

5. Gospodarka i rynek pracy

Gmina Międzyrzec Podlaski jest gminą typowo rolniczą, jednak źródła utrzymania są różnorodne. Rolnictwo jest nadal podstawowym działem gospodarki gminy, a praca w rolnictwie jest głównym źródłem utrzymania.

Na terenie gminy są wyspecjalizowane gospodarstwa rolne (produkcja drobiu, mleka, tucz świń, sadownictwo, pieczarkarnie), ale większość to gospodarstwa wielokierunkowe.

Dobrze rozwija się mała przedsiębiorczość. Na terenie gminy ma siedzibę ok. 325 podmiotów gospodarczych. Osoby fizyczne prowadzą działalność gospodarczą zwłaszcza w sektorze handlu, transportu, gastronomii oraz budownictwa.

Prognozuje się w kolejnych latach dalszy wzrost ogólnej liczby powstających podmiotów gospodarczych, poprzez wzrost przedsiębiorczości mieszkańców gminy oraz przyciąganie inwestorów instytucjonalnych przez władze lokalne. Zakłada się również postępujący wzrost efektywności gospodarstw rolnych oraz dalszą ich modernizację dzięki funduszom unijnym.

5.4. Oświata, kultura i sport w gminie

Na terenie gminy Międzyrzec Podlaski funkcjonuje 8 szkół podstawowych w tym 1 prowadzona przez Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Pościsze i Tuliłów oraz 3 gimnazja. Sieć szkół jest dobrze rozwinięta. Szkoły są dobrze wyposażone o odpowiedniej infrastrukturze i zapleczu dydaktycznym. W szkołach na terenie gminy przeciętna liczba zatrudnionych nauczycieli wynosi 138,89 etatów (stan na 31.12.2012).

Tabela Nr 8. Liczba uczniów w poszczególnych szkołach w latach 2010- 2012

Nazwa placówki	Liczba uczniów w placówce
	2010/2011	2011/2012	2012/2013
SP Halasy	74	88	90
SP Misie	186	185	199
SP Kożuszki	76	86	79
SP Rudniki	101	97	96
SP Rzeczyca	109	121	127
SP Rogoźnica	121	122	109
SP Tłuściec	95	100	92
SP Tuliłów (SRWPiT)	70	71	79
Gimnazjum
Jelnica	162	146	124
Krzewica	171	151	135
Rogoźnica	128	129	124

Źródło: dane Urzędu Gminy referat oświaty

W szkołach podstawowych a w szczególności w gimnazjach liczba uczniów spada. Nie odnotowuje się dynamiki wzrostu urodzeń, co zahamowałoby spadek liczby uczniów w przyszłości.

W latach 2010- 2013 na terenie gminy w ramach środków pozyskanych z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet IX „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach” Działanie 9.1 „Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych świadczonych w systemie oświaty”, Poddziałanie 9.1.1 „Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej” na terenie gminy funkcjonowały dla dzieci w wieku 3- 5 lat następujące punkty przedszkolne:

1. Klub Przedszkolaka „Bajka” w Halasach- 20 dzieci;

2. Klub Przedszkolaka „Niedźwiadek” w Misiach- 43 dzieci;

3. Klub Przedszkolaka „Jagódka” w Kożuszkach- 21 dzieci;

4. Klub Przedszkolaka „Biedronka” w Rogoźnicy- 16 dzieci;

5. Klub Przedszkolaka „Promyk” w Rudnikach- 17 dzieci;

6. Klub Przedszkolaka „Stokrotka” w Rzeczycy- 31 dzieci;

7. Klub Przedszkolaka „Witaminka” w Tłuśćcu- 17 dzieci.

Zgodnie z deklaracją władz Gminy Międzyrzec Podlaski dzieci w dalszym ciągu będą miały możliwość korzystania z utworzonych punktów przedszkolnych w następnych latach.

W Gminie funkcjonuje Gminny Ośrodek Kultury, który czuwa nad aktywnym udziałem mieszkańców Gminy w sferze kultury. Odzwierciedleniem zaangażowania mieszkańców w działalność kulturalną są liczne zespoły artystyczne tj. „Nadzieja” z Mań, „Ale Baby” z Berezy, „Marzenie” z Krzewicy, „Przyjaciele” z Berezy, „Leśne Echo” z Zaścianek, „Sami Swoi” z Tłuśćca, „Echo” z Przychód, „Jutrzenka” z Rogoźnicy.

Przy współpracy ze szkołami z terenu gminy organizowane są konkursy dla uczniów typu recytatorskiego, plastycznego oraz inne działania mające na celu zorganizowanie zajęć dla dzieci i młodzieży z terenu gminy.

Oprócz różnego rodzaju imprez kulturalnych mieszkańcy Gminy mają możliwość korzystać z księgozbiorów bibliotecznych. Działa Gminna Biblioteka Publiczna z filiami w Jelnicy, Krzewicy, Halasach, Rogoźnicy, Tłuśćcu i Wysokim. Z filią Gminnej Biblioteki w Tłuśćcu aktywnie współpracuje Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych Tłuściec, organizując m .in. konkursy literackie, zajęcia wypełniające w sposób aktywny czas dla dzieci i młodzieży. Biblioteki są miejscem integracji mieszkańców gminy, miejscem spotkań rówieśników oraz spędzania czasu wolnego.

Corocznie ogłaszany jest przez Wójta Gminy konkurs dla organizacji pozarządowych na realizację zadań publicznych w obszarze działań takich jak:

1. upowszechnianie kultury fizycznej i sportu;

2. upowszechnianie krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży;

3. ochrona i promocja zdrowia;

4. utrzymanie porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;

5. upowszechnianie kultury, sztuki i dziedzictwa narodowego.

Na terenie gminy działają niżej wymienione kluby sportowe i stowarzyszenia:

1. GLKS „Krzna” Rzeczyca;

2. ULPKS „EKO” Jelnica;

3. ULPKS „Orlik” Krzewica;

4. ULPKS „Panda”Misie;

5. Stowarzyszenie Piłkarska Liga Gminy Międzyrzec Podlaski w Rogoźnicy;

6. Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Wsi Manie 24;

7. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Pościsze, Tuliłów;

8. Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych Tłuściec.

W roku 2013 gmina wzbogaciła swoją bazę sportową w kampus boisk sportowych „Orlik” przy Publicznym Gimnazjum nr 1 im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Jelnicy.

Tradycją cieszy się coroczny Gminny Turniej tenisa Stołowego dla szkół podstawowych finansowany ze środków GKRPA oraz zawody sportowo- pożarnicze ochotniczych straży pożarnych.

5.5. Ochrona zdrowia

Na ochronę i stan zdrowia mieszkańców wpływa nie tylko poziom życia i poziom kultury zdrowotnej, ale również środowiska naturalnego, kształtowanie się sytuacji demograficznej, rozwój systemu ochrony zdrowia i dostępność do świadczeń zdrowotnych.

Na terenie gminy funkcjonują 2 placówki opieki zdrowotnej: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Tłuśćcu i Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Zdrowia w Rogoźnicy. Część mieszkańców gminy korzysta również z placówek medycznych na terenie miasta Międzyrzeca Podlaskiego.

Gmina dla poprawy sytuacji zdrowotnej swoich mieszkańców zwłaszcza w szkołach przeprowadza i realizuje zdrowotne programy profilaktyczne.

Zadaniem gminy w zakresie ochrony zdrowia w dalszym ciągu będzie:

• uczestnictwo w programach profilaktycznych i prozdrowotnych;

• podnoszenie świadomości i edukacji zdrowotnej;

• stałe monitorowanie stanu zdrowia mieszkańców i funkcjonowania istniejących placówek medycznych.

5.6. Bezpieczeństwo publiczne

Jakość życia mieszkańców związana jest z poczuciem ich osobistego bezpieczeństwa. Dlatego też ważne i nieodzowne są działania zmierzające do ciągłego doskonalenia i poprawy istniejącego stanu bezpieczeństwa publicznego.

Działania w tym zakresie dotyczą przede wszystkim:

• eliminacji zagrożeń;

• stałej współpracy organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo mieszkańców;

• przeciwdziałania zjawiskom niepożądanym i niekorzystnym społecznie.

Zmierzając do zaspokojenia oczekiwań mieszkańców Gminy Międzyrzec Podlaski najważniejsze pozostają zapobieganie i zwalczanie przestępczości pospolitej, (kradzieże, rozboje) oraz redukcja wykroczeń szczególnie uciążliwych (zaśmiecanie, spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, zakłócanie spokoju, wybryki chuligańskie), przestępstwa przeciwko rodzinie (znęcanie, przemoc).

Warunki bezpieczeństwa zdrowia i bezpieczeństwa publicznego w gminie spełniają: Komisariat Policji w Międzyrzecu Podlaskim, Pogotowie Ratunkowe w Międzyrzecu Podlaskim, Jednostka Ratowniczo- Gaśnicza PSP w Międzyrzecu Podlaskim oraz ochotnicze straże pożarne w poszczególnych miejscowościach na terenie gminy.

Biorąc pod uwagę usługi świadczone na rzecz gminy przez jednostki znajdujące się na terenie miasta, ogólna obsługa mieszkańców przez infrastrukturę społeczną jest zadowalająca.

5.7. Mieszkalnictwo

Na terenie gminy dobrze rozwija się infrastruktura w dziedzinie budownictwa domów jednorodzinnych, zwłaszcza w miejscowościach przyległych do Międzyrzeca Podlaskiego: Rzeczyca, Tuliłów, Bereza, Pościsze. Zauważa się, iż mieszkańcy Międzyrzeca Podlaskiego są zainteresowani budowaniem domów jednorodzinnych na terenie gminy. Następuje stopniowa migracja mieszkańców miasta do otaczającej je gminy Międzyrzec Podlaski. Według danych meldunkowych na terenie gminy jest zamieszkanych ok. 2208 posesji.

W związku z dobrze rozbudowaną infrastrukturą na terenie gminy mieszkańcy mają dostęp do sieci wodociągowej, dobry dojazd do swoich posesji, w przyszłości planuje się rozbudowę sieci kanalizacyjnej.

Problemem jest natomiast brak na terenie gminy mieszkań socjalnych oraz znikoma ilość mieszkań komunalnych. Zasoby mieszkań komunalnych są niewystarczające w stosunku do potrzeb mieszkaniowych tych mieszkańców gminy, którzy znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. Brak zaplecza socjalnego może być problemem w różnych sytuacjach kryzysowych, gdzie zachodzić będzie potrzeba natychmiastowego zabezpieczenia lokalu dla osób go pozbawionych np. w przypadku pożaru, wichury, czy też innej sytuacji kryzysowej np. przemocy domowej i potrzeby odizolowania sprawcy przemocy od członków rodziny.

 

6. Diagnoza sytuacji społecznej

Przedmiotem diagnozy są problemy charakterystyczne dla różnych grup społecznych o różnym stopniu ich dolegliwości, takie jak: ubóstwo, bezrobocie, uzależnienie, przemoc, niepełnosprawność, bezdomność, problemy opiekuńczo- wychowawcze, problem starości, które wymagają wszechstronnych działań w celu przeciwdziałania trudnym sytuacjom życiowym oraz pomocy w usamodzielnianiu się, zapewnieniu prawidłowej egzystencji w miejscu zamieszkania.

Diagnoza jest systematycznie prowadzona przez pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, co pozwala ustalić najistotniejsze problemy, z jakimi borykają się mieszkańcy gminy, a co jest elementem podstawowym do wypracowania kierunków działań przez władze gminy, które będą minimalizowały skalę problemów społecznych i czynników, które powodują ich istnienie.

KATALOG ZIDENTYFIKOWANYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH

6.1. Ubóstwo

Ubóstwo jest jednym z najbardziej znaczących składników warunkujących patologię życia społecznego. Na podstawie ustawy o pomocy społecznej ubóstwo dotyczy osób i rodzin, których dochody są na granicy tzw. minimum socjalnego, czyli nie przekraczają kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej tj. kryterium dochodowego.

Ubóstwo jest zjawiskiem o tyle niebezpiecznym, że zwiększa dystans pomiędzy poszczególnymi warstwami społecznymi, powoduje problem z zaspokajaniem podstawowych potrzeb bytowych. Jest zjawiskiem niebezpiecznym.

Za główne przyczyny ubóstwa należy uznać: bezrobocie, jak również brak chęci do pracy, alkoholizm, postawę roszczeniową, bezradność życiową i tzw. dziedziczenie biedy.

Skalę ubóstwa w poszczególnych latach przedstawia poniższa tabela.

Tabela Nr 9. Problem ubóstwa

Lata	Ogół rodzin korzystających z pomocy	Z tytułu ubóstwa	Wskaźnik (%)
2010	477	155	32,5
2011	499	123	24,6
2012	527	123	23,3

Źródło : dane GOPS

Wskaźnik procentowy wykazuje tendencję malejącą w stosunku do zjawiska ubóstwa, co jest pozytywną zmianą dotyczącą poziomu życia rodzin. Jest też odpowiednikiem zmiany kryterium dochodowego według ustawy o pomocy społecznej.

6.2. Bezrobocie

tatystyki dotyczące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcają obraz zjawiska ze względu na duży stopień tzw. bezrobocia ukrytego oraz powszechności „pracy na czarno”. Bezrobocie powoduje, że standard życia wielu mieszkańców obniża się i rozszerza się obszar wykluczenia społecznego.

godnie z definicją ustawową bezrobotnym jest osoba pozostająca bez pracy, ale jednocześnie zdolna i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu. Bezrobocie, przyczyniając się do zubożenia materialnego, w bezpośredni sposób wpływa na poziom życia osób i rodzin, powodując negatywne skutki m. in.:

• dezintegrację rodziny;

• osłabienie więzi emocjonalnych między członkami rodziny;

• utratę poczucia bezpieczeństwa;

• zaniechanie uczestnictwa w życiu kulturalnym i społecznym;

• degradację życiową i zwiększenie zjawisk niepożądanych tj. alkoholizm, przestępczość, konflikty rodzinne, dziedziczenie statusu bezrobotnego przez dzieci.

Podsumowując, długookresowe bezrobocie ma wpływ na ekonomiczną i psychospołeczną sferę życia człowieka bezrobotnego oraz jego rodzinę.

Wzrost liczby bezrobotnych świadczeniobiorców powoduje przyrost zadań z zakresu pomocy społecznej oraz zwiększenie puli wydatków na udzielenie pomocy.

Tabela Nr 10. Problem bezrobocia

Lata	Ogół rodzin korzystających z pomocy	Z tytułu bezrobocia	Wskaźnik (%)
2010	477	157	32,9
2011	499	116	23,2
2012	527	163	30,9

Źródło: dane GOPS

Sytuacja taka wymusza również konieczność dostosowania dotychczasowych form działania do nowych potrzeb. Ponieważ możliwości budżetu państwa i samorządu gminy są ograniczone, podstawowego znaczenia w pomocy w wychodzeniu z bezrobocia nabiera praca socjalna w różnych formach oraz działania aktywizacyjne m. in. z wykorzystaniem funduszy z programów unijnych.

Praca socjalna prowadzona przez pracowników socjalnych to w głównej mierze rozbudzenie motywacji do działania ukierunkowanego na aktywne poszukiwanie zatrudnienia i pomoc w planowaniu nowych koncepcji życia zawodowego. Forma, wysokość i okres wypłacania świadczeń powinny być uzależnione od aktywności bezrobotnego i jego rodziny.

Statystyki dotyczące bezrobocia na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski według danych PUP w Białej Podlaskiej na tle powiatu bialskiego:

Tabela Nr 11. Struktura osób bezrobotnych z terenu Gminy Międzyrzec Podlaski

Rok	Bezrobotni ogółem			Kobiety	Osoby z prawem do zasiłku	Osoby powyżej 50 r. ż.	Osoby do 25 r. ż.	Bezrobotni powyżej 12 m-cy
	Powiat bialski	Gmina Międzyrzec Podlaski	%
2010	9235	447	4,84	227	42	60	160	147
2011	10273	505	4,92	256	45	72	184	204
2012	10915	553	5,07	254	52	79	186	231

Stopa bezrobocia na przełomie 3 lat ma tendencję wzrostową, niepokojąca jest liczba osób bezrobotnych do 25 roku życia.

Oferta działań PUP obejmuje m. in. szkolenia, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy, staże, prace interwencyjne, jednorazową pomoc na podjęcie działalności gospodarczej.

Działania Gminy w zakresie przeciwdziałania bezrobociu mogą być nakierowane na:

• tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości mieszkańców;

• ulgi w podatkach dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą;

• organizowanie prac interwencyjnych;

• organizowanie prac społecznie- użytecznych.

W latach 2008- 2013 ważnym elementem aktywizacji zawodowej i społecznej osób pozostających długotrwale bez pracy był projekt systemowy pt. „Od bierności do aktywności klientów pomocy społecznej poprzez pracę socjalną w Gminie Międzyrzec Podlaski” w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Dzięki możliwościom korzystania z funduszy unijnych pojawiła się szansa na rozwój pomocy społecznej, zwłaszcza w odniesieniu do osób pozostających bez pracy, którym stwarza się możliwość uczestnictwa w różnych instrumentach aktywnej integracji. Mają one pomóc w przezwyciężeniu barier zawodowych, zdrowotnych, edukacyjnych i społecznych oraz zwiększeniu szans na zatrudnienie.

Udział w projekcie przedstawia poniższa tabela:

Tabela Nr 12.

Rok realizacji	Liczba uczestników projektu	Liczba osób, które podjęły zatrudnienie
2008	5	3
2009	8	4
2010	12	4
2011	17	4
2012	36	12

Źródło: dane GOPS

Wsparcie w uzyskaniu nowych umiejętności, kompetencji społecznych i zawodowych niezbędnych na otwartym rynku pracy w okresie 2008- 2013 otrzymało 106 osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działania takie stwarzają realną szansę nie tylko wzrostu mobilności mieszkańców gminy na pozarolniczym rynku pracy, ale też przyczyniają się do zmiany mentalności i podniesienia własnej samooceny.

6.3. Uzależnienia i przemoc

Ochrona rodziny uregulowana jest w wielu źródłach prawa. Jednym z kierunków tej ochrony jest udzielanie wsparcia w sytuacjach kryzysowych i w obliczu stosowania przemocy. Oprócz ustawy o pomocy społecznej problematyka ta jest normowana w przepisach prawa karnego, a także w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2003 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.).

Przemoc w rodzinie polega na umyślnym działaniu i zaniechaniu naruszającym prawa lub dobra osobiste członków rodziny i osób wspólnie zamieszkujących. W szczególności chodzi tu o narażenie tych osób na utratę życia, zdrowia, naruszenie ich godności, nietykalności cielesnej, a także wolności (w tym seksualnej). Przemoc charakteryzuje wyrządzanie szkody na zdrowiu fizycznym i psychicznym drugiej osoby, spowodowanie jej cierpienia i krzywdy moralnej.

Najczęściej przyczyną przemocy i agresji w rodzinie jest: alkoholizm, konflikty rodzinne, destrukcja podstawowych funkcji rodziny, rozwody, upadek dobrych obyczajów w rodzinach.

Zdecydowanie najpoważniejszą trudnością w diagnozowaniu wielkości zjawiska przemocy w rodzinie jest uzyskanie wiarygodnych, rzeczywistych danych, charakteryzujących rozmiar przemocy, bowiem z wielu przyczyn przemoc w rodzinie jest problemem ukrytym. Maltretowane kobiety, dzieci czy staruszkowie w większości przypadków decydują się na milczenie.

Dane pozyskane z Komisariatu Policji w Międzyrzecu Podlaskim dotyczące zdarzeń na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski w latach 2010- 2012 przedstawiają poniższe tabele:

Tabela Nr 13. Przestępczość w gminie

Rok	Przestępczość ogółem w tym: przestępczość nieletnich	Wykrywalność w %
2010	674 / 24	92,6
2011	906 / 98	91,6
2012	831 / 90	91,6

Tabela Nr 14. Liczba przeprowadzonych interwencji Policji

Wyszczególnienie	2010	2011	2012
Interwencje domowe ogółem	725	704	641
w tym dotyczące przemocy w rodzinie	19	30	12

Tabela Nr 15. Liczba ofiar przemocy domowej wg procedury „Niebieskiej Karty”

Wyszczególnienie	2010	2011	2012
Liczba ofiar przemocy domowej ogółem	25	37	56
w tym: kobiety	19	30	52
mężczyźni	3	3	4
nieletni	3	4	-

Tabela Nr 16. Liczba sprawców przemocy domowej

Wyszczególnienie	2010	2011	2012
Liczba sprawców przemocy domowej ogółem	19	30	37
w tym: kobiety	-	1	1
mężczyźni	19	29	56
nieletni	-	-	-

Zdecydowaną większość sprawców przemocy stanowią mężczyźni.

Pomoc ofiarom przemocy w rodzinie wymaga zintegrowanego działania wielu instytucji i podmiotów wykonujących zadania w tym zakresie. Dokumentem ułatwiającym działania jest „Niebieska karta” wypełniana przez funkcjonariusza policji lub pracownika socjalnego. Ułatwia ona uporządkowaną rejestrację wydarzeń. Pomaga w prowadzeniu działań prewencyjnych wobec rodziny, w której dochodzi do przemocy. Dokumentacja „Niebieskiej Karty” jest podstawą do kierowania spraw na drogę postępowania sądowego.

W roku 2011 został uchwalony Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie dla Gminy Międzyrzec Podlaski na lata 2011-2015, a w roku 2012 powołano Zespół Interdyscyplinarny ds Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, którego zadaniem jest tworzenie gminnego systemu pomocy ofiarom przemocy domowej przy współpracy wielu osób, instytucji i organizacji. Działania podejmowane przez zespół kierowane są do osób zagrożonych i dotkniętych przemocą oraz stanowią wsparcie dla realizacji zadań organów administracji rządowej, administracji samorządowej i organizacji pozarządowych. Służą zwiększeniu świadomości społecznej na temat przemocy domowej, motywowaniu ofiar przemocy w rodzinie do żądania ochrony swoich praw i szukania pomocy.

Ze zjawiskiem przemocy bezpośrednio związany jest problem uzależnienia. Wśród różnych problemów społecznych w naszym kraju te związane z alkoholem są jednymi z trudniejszych do rozwiązania. Wynika to przede wszystkim z ich rozmiarów, złożoności, a także kosztów społecznych i ekonomicznych.

Zjawisko to ma istotny wpływ zarówno na poczucie bezpieczeństwa społecznego (wzrasta liczba nieletnich nietrzeźwych sprawców przestępstw) jak również ogólny stan zdrowia populacji, zdolność do wejścia na rynek pracy, relacje interpersonalne z rówieśnikami i środowiskiem rodzinnym.

Liczba osób uzależnionych od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych jest trudna do ustalenia.

O uzależnieniu od alkoholu możemy mówić, jeżeli trzy lub więcej z następujących przejawów występują przez co najmniej miesiąc lub, jeśli utrzymywały się krócej niż miesiąc, to występowały w sposób powtarzający się w ciągu 12 m-cy:

1. silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania alkoholu;

2. upośledzona zdolność kontrolowania ilości spożytego alkoholu i nieskuteczne wysiłki zmierzające do zmniejszenia jego spożycia;

3. fizjologiczne po przerywaniu picia alkoholu np. drżenie języka i kończyn, pocenie się, nudności, podwyższenie ciśnienia tętniczego, pobudzenie psychomotoryczne, bóle głowy, złe samopoczucie i osłabienie, napady drgawek (wystarczy stwierdzenie 3 spośród podanych);

4. występowanie zjawiska wzrostu tolerancji na alkohol tj. konieczność przyjmowania wzrastającej ilości alkoholu w celu osiągnięcia zamierzonego efektu;

5. silne pochłonięcie sprawą przyjmowania alkoholu lub jego zdobycia tak, że człowiek porzuca swe dotychczasowe zamiłowania i zainteresowania;

6. uporczywe przyjmowanie alkoholu pomimo oczywistych dowodów jego szkodliwych następstw.

Zatem uzależnienie należy postrzegać w kategoriach procesu, który obejmuje szereg zmian zachowania myślenia i odczuwania powstających i pogłębiających się na przestrzeni czasu.

Na przykład długotrwałe stosowanie narkotyku powoduje, że organizm przyzwyczaja się do jego obecności, dlatego narkoman zwiększa dawki lub częstotliwość zażywania substancji, aby uzyskać oczekiwany efekt.

Wśród klientów pomocy społecznej dużą liczbę stanowią osoby z problemem alkoholowym. Na przestrzeni lat nie odnotowano w GOPS zjawiska narkomanii. Pracownicy socjalni czasem odczuwają bezradność w pracy z takimi osobami, zwłaszcza wtedy, kiedy wszelkie dotychczasowo stosowane sposoby pracy z tą grupą podopiecznych wydają się bezskuteczne. Pracownik socjalny zachęca lub kieruje klienta do udziału w różnych formach terapii odwykowej. Są klienci, którzy odbyli kilka terapii zamkniętych czy ambulatoryjnych i nadal piją problemowo. Jest to poważne zagadnienie, zwłaszcza tam, gdzie pijący jest rodzicem, a świadczenia z pomocy społecznej zamiast zaspokajać potrzeby dzieci są marnotrawione na alkohol.

W latach 2010- 2013 jako główny powód przyznania pomocy ze względu na alkoholizm przedstawia się w naszej gminie następująco:

2010- 54 rodziny, co stanowi 11,3% ogółu rodzin korzystających;

2011- 47 rodzin, co stanowi 9,4 %;

2012- 57 rodzin, co stanowi 10,8%.

(opracowanie własne na podstawie danych GOPS Międzyrzec Podlaski).

Zakłada się, że w latach obowiązywania Strategii liczba świadczeń przyznawanych ze względu na alkoholizm, znacząco nie wzrośnie i będzie utrzymywać się na poziomie zbliżonym do lat 2010- 2012.

Ponadto zakłada się wzrost skuteczności działań realizowanych przez Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych we współpracy z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim oraz Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

6.4. Niepełnosprawność

W polskim systemie prawa problematyka niepełnosprawności jest poruszana w różnych źródłach prawa, w tym w ustawie o pomocy społecznej, ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

W myśl art. 2 pkt 10 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, „niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy”.

W myśl art. 1 cytowanej ustawy, niepełnosprawność zostaje potwierdzona orzeczeniem:

1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (wyróżnia się stopień lekki, umiarkowany i znaczny);

2. o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów lub

3. o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia.

Określenie stopnia niepełnosprawności może być również dokonane przez lekarzy Orzeczników ZUS i KRUS. Takie orzeczenie jest niezbędne w przypadku występowania o przyznanie świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego.

Ustawa o pomocy społecznej uznaje niepełnosprawność jako jedną z okoliczności uzasadniających przyznanie świadczenia z pomocy społecznej. W szczególności do niepełnosprawnych kierowane jest wsparcie w postaci zasiłku stałego i okresowego.

Najczęstszymi problemami, z jakimi spotykają się w swojej codziennej egzystencji osoby niepełnosprawne to:

• utrudniony dostęp do leczenia i rehabilitacji;

• bariery architektoniczne i komunikacyjne;

• słaba sytuacja ekonomiczna;

• bariery psychologiczne;

• izolacja społeczna;

• brak zatrudnienia.

W związku z tym polityka społeczna powinna promować aktywne działania na wszystkich szczeblach życia społecznego oraz aktywnie wspierać wszelkie działania na rzecz równouprawnienia osób niepełnosprawnych, a także przeciwdziałać ich dyskryminacji i tworzyć mechanizmy wyrównujące szanse życiowe oraz warunki do korzystania z przysługujących im praw.

Rodziny objęte wsparciem z pomocy społecznej z powodu niepełnosprawności:

2010 r.- 113, co stanowi 23,7% ogółu rodzin korzystających (476);

2011 r.- 117, co stanowi 23,4% ogółu korzystających (499);

2012 r.- 92, co stanowi 20,1% ogółu korzystających ( 457).

Dzieci niepełnosprawne na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski do 18 roku życia- 56.

Problem osób niepełnosprawnych w gminie jest bliski zarówno pracownikom samorządowym jak i społeczności lokalnej. Tym problemem na terenie gminy zajmuje się głównie Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Społecznej w Białej Podlaskiej, Warsztaty Terapii Zajęciowej w Międzyrzecu Podlaskim, Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Międzyrzecu Podlaskim.

Działania tych podmiotów zmierzają do zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych, rehabilitacji zawodowej i społecznej, likwidacji barier architektonicznych a także działań integrujących osoby niepełnosprawne ze społecznością lokalną.

Szczególnych wysiłków wymaga rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych: promocja dostępu osób niepełnosprawnych do zatrudnienia, umożliwienie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym, budowa systemu wsparcia dla osób chorych psychicznie, których systematycznie przybywa.

Gminny Ośrodek wychodząc naprzeciw potrzebom osób niepełnosprawnych w miarę możliwości udziela wsparcia finansowego jak też dla osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych organizuje usługi opiekuńcze, dla najmłodszych podopiecznych świadczy specjalistyczne usługi opiekuńcze, których celem jest uczenie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia oraz usprawnianie zaburzonych funkcji organizmu.

6.5. Bezdomność

Ustawa o pomocy społecznej definiuje pojęcie osoby bezdomnej jako „osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania”.

Najczęściej przyczyną bezdomności może być:

• eksmisja;

• alkoholizm i inne nałogi;

• rozpad rodziny;

• brak stałej pracy zarobkowej i stałego dochodu;

• opuszczenie zakładu karnego;

• choroba psychiczna.

Na terenie gminy w roku 2012 odnotowano 2 wyroki sądowe o eksmisji. Do chwili obecnej pomimo wyroków, rodziny te nadal przebywają w miejscu dotychczasowego zamieszkania. Na stałe 1 osobę bezdomną o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, która jest pod opieką GOPS. W okresie zimy przebywa najczęściej w noclegowni, natomiast latem najczęściej w Warszawie bądź wraca do swojej miejscowości na kilka dni. Powodem bezdomności w jej przypadku jest upośledzenie umysłowe i alkoholizm.

Problemem naszej gminy w zabezpieczeniu pomocy osobom bezdomnym jest brak lokali socjalnych oraz placówek typu schronisko, dom dla bezdomnych, noclegownia. Obowiązkiem Gminy wynikającym z ustawy o pomocy społecznej jest zapewnienie osobie bezdomnej: schronienia, gorącego posiłku i odzieży dostosowanej do pory roku.

6.6. Bezradność w sprawach opiekuńczo-- wychowawczych

Rodzina jako podstawowa komórka społeczna jest pierwszym i najważniejszym środowiskiem dziecka, której obowiązkiem jest zaspokojenie wszystkich jego potrzeb. Wywiera istotny wpływ na kształtowanie się postaw, aspiracji, systemów wartości. Nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny, złe wypełnianie ról społecznych powoduje jej destrukcję. W rodzinach dysfunkcyjnych często występują u dzieci problemy w nauce, problemy wychowawcze aż do wkraczania na drogę przestępstwa. Bezradność osób w sprawach opiekuńczo- wychowawczych jest jednym z ważniejszych problemów dotyczących zwłaszcza rodzin o niskim statusie społecznym i niskiej świadomości wychowawczej, o zaburzonych relacjach małżeńskich, których jest coraz więcej.

Wśród wielu zewnętrznych czynników zagrażających prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny jest bezrobocie, niewystarczające środki na utrzymanie oraz uzależnienia, głównie alkoholizm.

Bezrobocie zaburza wypełnianie ekonomicznej funkcji rodziny. Rodzice skupiając się na zaspakajaniu najbardziej podstawowych potrzeb, nie są w stanie sprostać potrzebom wyższego rzędu, a to z kolei hamuje rozwój jej członków. Długotrwałe pozostawanie bez pracy najczęściej prowadzi do narastania wewnętrznych konfliktów w rodzinie, uzależnień, przemocy domowej, pogarszania stosunków między jej członkami, zapominaniu, że w rodzinie są dzieci.

Problemy w realizacji funkcji opiekuńczo- wychowawczych dotyczą trzech podstawowych aspektów:

• opieki i wychowania dziecka;

• prowadzenia gospodarstwa domowego;

• wypełniania podstawowych ról społecznych.

Sytuacja, przy braku zapewnienia odpowiedniego wsparcia rodzinie wobec braku prawidłowych wzorców do naśladowania przez dziecko może doprowadzić do sytuacji „dziedziczenia” negatywnych postaw rodzicielskich i niekorzystnie oddziaływać na późniejsze pełnienie ról rodzicielskich wobec własnych dzieci a także powodować zjawisko dziedziczenia biedy.

W złożonej rzeczywistości społecznej tam, gdzie występują ubóstwo, bezrobocie i uzależnienia, los dzieci jest szczególnie dramatyczny. Dzieci bywają niedożywione i zaniedbane, doświadczają przemocy ze strony dorosłych. Warunki finansowe wpływają też na szanse edukacyjne młodego pokolenia. Dzieci z biednych rodzin zagrożone są dziedziczeniem biedy i negatywnych wzorców społecznych, ponieważ wzrastają w środowisku, w którym zanikają te wzorce.

Pomocą społeczną w latach 2010- 2012 z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych objęto rodziny wg tabeli nr 17.

Tabela Nr 17.

Wyszczególnienie	2010	2011	2012
Rodziny ogółem	476	499	457
Bezradność w sprawach opiekuńczo- wychowawczych, w tym:	291	292	310
rodziny wielodzietne	194	177	180
rodziny niepełne	42	41	43

(opracowanie własne GOPS na podstawie sprawozdań)

Na podstawie szczególnej diagnozy rodzin z problemami opiekuńczo- wychowawczymi przeprowadzonej przez pracowników socjalnych, według której dobro dzieci jest zagrożone w rodzinach biologicznych i wymaga systematycznego nadzoru i bieżących działań ustalono, że na terenie gminy takich rodzin jest 52 (dane z bieżącej diagnozy).

Rodzinie mającej trudności w wypełnianiu swoich zadań oraz dziecku z tej rodziny udziela się pomocy finansowej, pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego. Niezbędnym w przypadku naszej gminy będzie wprowadzenie do pomocy takim rodzinom asystenta rodziny, który to będzie podejmował pracę z rodziną, w której zaburzona jest funkcja opiekuńczo- wychowawcza wobec małoletnich dzieci.

Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę.

Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:

1. konsultacji i poradnictwa specjalistycznego;

2. terapii i mediacji;

3. usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych;

4. pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego;

5. organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych dalej „grupami samopomocowymi”.

W pracy z rodziną bardzo ważne jest wsparcie środowiska lokalnego.

Na pracę z rodziną składa się ocena sytuacji rodziny, planowanie i realizacja zadań mających na celu poprawę funkcjonowania rodziny w obszarze ekonomiczno- socjalnym, opiekuńczo- wychowawczym i społecznym.

Na koniec II kwartału 2013 r. w pieczy zastępczej z powodu ograniczenia lub całkowitego pozbawienia praw rodzicielskich przebywało 14 dzieci (w tym 10 w rodzinach zastępczych niezawodowych- spokrewnionych, 3 w rodzinie zastępczej zawodowej, 1 opuściło dom dziecka).

6.7. Sytuacja osób starszych

W obliczu starzenia się społeczeństwa, we współczesnym świecie następuje wzrost liczby ludzi w wieku podeszłym. Problem ten wymusza na społeczeństwie odpowiedzialność, a w szczególności powinność podejmowania odpowiednich przedsięwzięć, zapewniających ludziom godny schyłek życia. Problemy ludzi starych nie zaczynają się wraz z przekroczeniem pewnego wieku, są one wynikiem całego życia człowieka w określonym systemie społeczno- gospodarczym. Poziom życia ludzi starszych nie zależy tylko od stanu ich zdrowia, majętności czy pozycji w społeczeństwie. Bardzo ważnym czynnikiem jest ich własna aktywność edukacyjna, kulturalna oraz rekreacyjna. Te trzy czynniki, przez wzajemne przenikanie, pełnią bardzo ważną rolę stymulującą, dzięki temu osoby starsze mogą pełnić wiele pożytecznych funkcji organizacyjno- społecznych i w ten sposób decydować o jakości życia. Starość nie musi być trudna. Jaka jest jednak rzeczywistość?

Na terenie naszej gminy na koniec 2012 r. odnotowano 1209 osób w wieku poprodukcyjnym. Osoby starsze obawiają się nie tylko chorób i niepełnosprawności, ale także osamotnienia i nietolerancji. Do najważniejszych problemów ludzi starszych można zaliczyć samotność, chorobę i niepełnosprawność, niewystarczające środki finansowe na utrzymanie, poczucie nieprzydatności.

Najgorsza sytuacja, jaka spotyka ludzi starszych to samotność. Często wynikająca ze złych relacji rodzinnych bądź też z braku czasu najbliższych członków rodziny, którzy najczęściej pochłonięci są swoimi sprawami życiowymi, pracą, szybkim tempem życia, nie znajdując tym samym czasu dla podeszłego wieku rodzica. Niejednokrotnie mieszkają w oddali o kilkaset kilometrów.

Zanika model rodziny wielopokoleniowej, dzieci tylko korzystają z pomocy babci czy dziadka, a problem pojawia się wówczas, gdy starszy człowiek staje się niesprawny i wymaga wsparcia ze strony najbliższych, opieki i pielęgnacji. Jest to niepokojące zjawisko, z którym na co dzień zmierzają się pracownicy socjalni. Niejednokrotnie dorosłe, dobrze usytuowane dzieci próbują całą odpowiedzialność za opiekę nad rodzicem zrzucić na instytucje włącznie ze skierowaniem do domu pomocy społecznej, a co jest ostateczną drogą do zapewnienia opieki dla osoby starszej, a wiąże się z jej odrzuceniem na starość. Zdarzają się przypadki, że pieniądze są ważniejsze niż dobro rodzica.

Ośrodek pomocy społecznej stara się zapewnić pomoc osobom starszym w codziennym funkcjonowaniu w postaci usług opiekuńczych związanych z opieką, pomocą w podstawowych czynnościach życiowych, zdrowiem i sprawnością fizyczną w miejscu ich zamieszkania. W latach 2010- 2012 z tej formy pomocy korzystało:

2010- 9 osób;

2011- 16 osób;

2012- 15 osób.

Deficyt usług dotyczy opieki długoterminowej i hospicyjnej. W naszym rejonie brakuje przede wszystkim instytucji zajmujących się opieką nad pacjentem w terminalnym okresie choroby. Brakuje też działań w obszarze wsparcia psychologicznego dla osób starszych, w niewielkim stopniu prowadzone są też działania z zakresu wzmacniania potencjału osób starszych w celu rozwoju osobistego, aktywności i samorealizacji najstarszego pokolenia np. usługi edukacyjne, szkolenia oswajające osoby starsze z nowymi technologiami ułatwiającymi codzienne funkcjonowanie- informatyczne, informacyjne, szkolenie z zakresu utrzymania higieny osobistej i zadbanego wyglądu oraz edukacja służąca przeciwdziałaniu dyskryminacji ludzi starych.

Znaczenia tutaj winny nabierać działania podejmowane przez organizacje społeczne działające na rzecz osób starszych.

 

7. Zasoby umożliwiające rozwiązywanie problemów społecznych

Skuteczność wykonywanych zadań w zakresie rozwiązywania problemów społecznych zależy od współpracy między instytucjami znajdującymi się na terenie gminy lub obejmującymi swym zasięgiem działania na terenie gminy i jej mieszkańców. Są to zarówno jednostki publiczne, samorządowe czy też organizacje pozarządowe mające swoją siedzibę na terenie gminy jak też w mieście Międzyrzec Podlaski z racji centralnego ulokowania.

Do instytucji oferujących pomoc i wsparcie na terenie Gminy Międzyrzec Podlaski zaliczamy:

Lp.	Obszary wsparcia	Adres
POMOC SPOŁECZNA
1.	Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej	ul. Warszawska 20, 21-560 Międzyrzec Podlaski
2.	Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie	ul. Brzeska 41, 21-500 Biała Podlaska
3.	Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych	Urząd Gminy w Międzyrzecu Podlaskim, ul. Warszawska 20
4.	Ochotnicza Straż Pożarna w Rzeczycy we współpracy z Bankiem Żywności w Lublinie	Rzeczyca
5.	Dom Rodzinny (całodobowa placówka opiekuńczo- wychowawcza typu rodzinnego)	Żabce 15
6.	Fundacja Tarkowskich herbu Klamry- schronisko dla bezdomnych	Wysokie ul. Rolnicza 33a
7.	Szkoły w zakresie dożywiania dzieci i rozwiązywania problemów wychowawczych
RYNEK PRACY I PORADNICTWO
1.	Powiatowy Urząd Pracy Oddział w Międzyrzecu Podlaskim	ul. Brzeska 16, 21-560 Międzyrzec Podlaski
2.	Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna	ul. 3 Maja, 21-560 Międzyrzec Podlaski
ZDROWIE
1.	Ośrodek Zdrowia	W miejscowości Tłuściec i Rogoźnica
2.	Poradnia Zdrowia Psychicznego „PSYCHE”	ul. Wiejska 13, 21-560 Międzyrzec Podlaski
3.	Szpital Powiatowy	ul. Warszawska 2-4, 21-560 Międzyrzec Podlaski
4.	Punkt konsultacyjny dla osób z problemem alkoholowym, współuzależnionych oraz osób doświadczających przemocy	Urząd Gminy ul. Warszawska 20
OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE
1.	Powiatowy Ośrodek Wsparcia dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi	ul. Wiejska 5, 21- 560 Międzyrzec Podlaski
2.	Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych- warsztaty terapii zajęciowej	ul. Zarówie 86,21-560 Międzyrzec Podlaski
3.	Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy- dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej	ul. Leśna 2a, 21-560 Międzyrzec Podlaski
BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
1.	Komisariat Policji	ul. Staromiejska 32, 21-560 Międzyrzec Podlaski
2.	Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy	ul. Warszawska 20, GOPS Międzyrzec Podlaski
DZIAŁALNOŚĆ KULTURALNA
1.	Gminny Ośrodek Kultury
2.	Biblioteki	Z siedzibą: Jelnica, Rogoźnica, Wysokie, Tłuściec, Krzewica, Halasy
3.	Stowarzyszenia i zespoły ludowe z terenu gminy

7.1. Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego są ważnym elementem łączącym i aktywizującym społeczność lokalną. Ważna jest również współpraca z samorządem gminnym. Organizacje pozarządowe w istotny sposób wpływają na jakość życia społeczności lokalnej.

Corocznie gmina przyjmuje program współpracy Gminy Międzyrzec Podlaski z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego.

Program współpracy gminy Międzyrzec Podlaski z organizacjami pozarządowymi opiera się na zasadach pomocniczości, partnerstwa, efektywności.

Współpraca z podmiotami dotyczy między innymi zadań w zakresie:

• upowszechniania kultury fizycznej i sportu;

• krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży;

• ochrony i promocji zdrowia;

• porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;

• kultury, sztuki i dziedzictwa narodowego.

Może również dotyczyć pomocy społecznej, w tym też pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej; działalności charytatywnej; promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; działań na rzecz osób niepełnosprawnych; nauki, edukacji, oświaty i wychowania a także działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości itp.

Działania organizacji pozarządowych wspierane są finansowo w ramach konkursu ofert.

Rozwiązywanie problemów społecznych oraz podejmowanie działań zapobiegających ich występowaniu to jedno z ważniejszych działań gminy. Wszelkie działania temu służące powinny być podejmowane w ramach spójnego systemu, który koordynuje jednostka administracji samorządowej, a jej równorzędnymi partnerami są organizacje pozarządowe.

Wykaz ważniejszych organizacji pozarządowych w Gminie Międzyrzec Podlaski:

1. Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych Tłuściec;

2. Stowarzyszenie Rozwoju wsi Pościsze i Tuliłów;

3. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Bereza;

4. Gminny Ludowy Klub Sportowy”Krzna” w Rzeczycy;

5. Stowarzyszenie Kobiet Wsi Pościsze „Dolina Krzny”;

6. Stowarzyszenie Rodzicielstwa Zastępczego Jedno Serce (w Żabcach);

7. Stowarzyszenie „Wspólnie dla Szkoły” (w Halasach);

8. Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Wsi (Manie);

9. Aktywni Gminy Międzyrzec (w Wysokim);

10. Uczniowski Ludowy Pożarniczy Klub Sportowy „Orlik” przy Publicznym Gimnazjum Nr 2 im. Adama Mickiewicza w Krzewicy;

11. Stowarzyszenie Piłkarska Liga Gminy Międzyrzec Podlaski w Rogoźnicy

oraz Ochotnicze Straże Pożarne: Bereza, Halasy, Jelnica, Krzewica, Kożuszki, Krzymoszyce, Koszeliki, Manie, Misie, Łuniew, Przychody, Pościsze, Rogoźnica, Rogoźniczka, Rzeczyca, Sawki, Sitno, Strzakły, Tuliłów, Tłuściec, Wysokie, Wólka Krzymowska, Zasiadki, Żabce.

 

8. Analiza SWOT sfery społecznej w Gminie Międzyrzec Podlaski

Analiza SWOT to narzędzie, dzięki któremu można zanalizować i rozpoznać własne silne i słabe strony, a także istniejące i potencjalne szanse i zagrożenia płynące z otoczenia zewnętrznego. Pozwala na wygenerowanie z otoczenia szans rozwoju, a także zagrożeń hamujących działania na rzecz społeczności lokalnej. Mocne strony mogą oznaczać, iż należy je nadal rozwijać i doskonalić, słabe zaś eliminować lub zreorganizować.

Nazwa SWOT oznacza:

• mocne strony (Strengths)- wewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na sytuację społeczną;

• słabe strony (Weaknesses)- wewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na sytuację społeczną;

• szanse (Opportunities)- zewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na realizację celów;

• zagrożenia (Threats)- zewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na realizację celów.

Rozpoznanie i ocena zagrożeń oraz szans wynikających z otoczenia, jak również potencjału wewnętrznego, stanowi zbiór informacji, na podstawie których możliwe jest wytyczanie celów strategicznych:

Mocne strony	Słabe strony
zaangażowanie władz gminy, pracowników GOPS oraz innych instytucji w działalność na rzecz problematyki społecznej; zrozumienie władz gminy dla potrzeb mieszkańców w zakresie pomocy społecznej; stabilna i doświadczona Kadra Ośrodka Pomocy Społecznej; różnorodność form wsparcia z OPS; działające i rozwijające się organizacje pozarządowe; pozyskiwanie przez instytucje i organizacje pozarządowe funduszy z Unii Europejskiej i innych źródeł finansowania; podejmowanie różnorodnych działań na rzecz dzieci i młodzieży przy współfinansowaniu z funduszy UE; zapewnienie środków finansowych na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych; bardzo dobry stan infrastruktury oświatowej; dobrze rozwinięta sieć stołówek szkolnych; bliskość położenia w stosunku do miasta; możliwość korzystania z usług świadczonych przez miasto.	Bierność klientów pomocy społecznej; dziedziczenie zachowań w stosunku do bezrobocia i bierności zawodowej; wysoka skala bezrobocia na terenie gminy (brak nowych miejsc pracy); zjawisko bezrobocia ukrytego na wsi tzw. „praca na czarno”; ograniczony dostęp do specjalistów; mała oferta profilaktyki i leczenia uzależnień; niewłaściwe postawy społeczności lokalnej wobec problemu alkoholowego i przemocy w rodzinie; brak miejsc pobytu dla ofiar przemocy; brak mieszkań socjalnych; zbyt mało mieszkań komunalnych; marginalizacja problemów osób starszych; słabo zorganizowana pomoc psychologiczna zwłaszcza dla dzieci i młodzieży; utrudniony dostęp osób niepełnosprawnych do punktów użyteczności publicznej; niewystarczająca oferta pomocy osobom niepełnosprawnym; niedostateczna pomoc rehabilitacyjna; brak na terenie gminy organizacji pozarządowej funkcjonującej w sferze niepełnosprawności; mało opłacalna produkcja rolna; osoby starsze nie mają możliwości kontynuowania aktywności zawodowej; poziom życia osób starszych jest niski; brak działań ze strony samorządu zapobiegających dysfunkcjom rodziny; brak schronienia dla matek samotnych oraz ośrodka wsparcia dla rodzin w kryzysie.
Szanse	Zagrożenia
wzrost dochodów gminy poprzez zwiększoną działalność gospodarczą na terenie gminy; wykorzystanie środków pomocowych z funduszy Unii Europejskiej; tworzenie i realizacja programów aktywizujących i integrujących społeczność lokalną; tworzenie i realizacja programów przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu; aktywność organizacji pozarządowych; stworzenie sprzyjających warunków dla inwestorów i nowych inwestycji na terenie gminy i nowych miejsc pracy; dostęp do internetu; podejmowanie różnorodnych działań na rzecz dzieci i młodzieży; wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców gminy; koordynacje działań na rzecz osób starszych.	marginalizacja spowodowana długotrwałym bezrobociem; ubożenie ludności; zjawisko nielegalnego zatrudnienia; bezrobocie osób młodych; migracje młodego pokolenia; pogłębianie się zjawiska dziedziczenia biedy; występowanie zagrożeń funkcjonowania rodziny: uzależnienia, przemoc, rozpad związków, zanik wzorców wychowawczych i degradacja wartości rodziny; deficyt lokali socjalnych; osłabienie więzi rodzinnych i społecznych; ograniczone, wręcz prawie żadne możliwości rynku pracy dla osób niepełnosprawnych; wzrost liczby osób z zaburzeniami depresyjnymi i psychicznymi; niechęć do podejmowania leczenia przez osoby uzależnione; brak aktywności środowiska do tworzenia grup samopomocowych i grup wsparcia; przerzucanie zadań na gminę bez dostatecznego zabezpieczenia finansowego.

Analiza sytuacji społecznej Gminy Międzyrzec Podlaski wskazuje na główne problemy społeczne, które wymagają szczególnej uwagi wszystkich zainteresowanych instytucji oraz społeczności lokalnej.

 

9. Cel główny i cele strategiczne

Cel główny

Kształtowanie polityki społecznej zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami mieszkańców oraz przeciwdziałanie zagrożeniom w stopniu zapewniającym równowagę społeczną i rozwój Gminy z uwzględnieniem nowych form oparcia społecznego dla rodzin i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Cele strategiczne:

Cel strategiczny 1

Budowa zintegrowanego systemu wsparcia na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo- wychowawczymi

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Wspieranie rodzin z dziećmi w prawidłowym funkcjonowaniu	Wdrażanie 3- letnich Gminnych Programów Wspierania Rodziny	2014-2020
	Diagnozowanie sytuacji dziecka i rodziny na terenie gminy- współpraca ze szkołami
	Systematyczna praca socjalna z rodziną
	Pomoc materialna dla rodzin w trudnej sytuacji ekonomicznej - z systemu pomocy społecznej - z systemu świadczeń rodzinnych - z systemu oświaty- stypendia
	Prowadzenie poradnictwa prawnego, psychologicznego dla rodziców wymagających pomocy w zakresie wypełniania funkcji wychowawczej
	Organizowanie pomocy psychologicznej dla rodzin i dzieci w celu odbudowy więzi wewnątrzrodzinnych
	Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży zarówno w świetlicach szkolnych jak też w ich miejscu zamieszkania- wykorzystanie obiektów sportowych, świetlic wiejskich
	Organizacja wypoczynku letniego, zimowego dla dzieci z rodzin ubogich i dysfunkcyjnych
	Zapewnienie opieki przedszkolnej na terenie gminy
	Rozszerzenie działalności zespołu interdyscyplinarnego wspierającego rozwiązywanie problemów na rzecz dziecka i rodziny
	Wprowadzenie stanowiska asystenta rodziny w celu pomocy rodzinom zagrożonym pozbawieniem bądź ograniczeniem władzy rodzicielskiej
	Systematyczna współpraca z podmiotami działającymi na rzecz rodzin dysfunkcyjnych

Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:

Rada i Urząd Gminy Międzyrzec Podlaski

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim

szkoły i świetlice funkcjonujące na terenie gminy

Partnerzy:

instytucje rządowe

organizacje pozarządowe

kluby sportowe

 

Cel strategiczny 2

Aktywizacja i integracja grup zagrożonych wykluczeniem społecznym

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Rozwój działań na rzecz ograniczenia ubóstwa eliminowanie jego negatywnych skutków psychospołecznych	Diagnozowanie potrzeb i możliwości wsparcia osób i rodzin żyjących w niedostatku	2014-2020
	Udzielanie wsparcia materialnego
	Współpraca z instytucjami i organizacjami charytatywnymi w zakresie pomocy rzeczowej dla osób najuboższych
	Organizowanie warsztatów w zakresie umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego i gospodarowania środkami finansowymi
	Aktywizowanie środowiska lokalnego w zakresie inicjowania i promowania samopomocowych form wspierania osób i rodzin biednych
2. Rozwój aktywnych form pomocy osobom długotrwale bezrobotnym i biernym zawodowo	Realizacja projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego
	Wdrażanie Programów Aktywności Lokalnej w celu integracji mieszkańców
	Informowanie o projektach współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego
	Praca socjalna z bezrobotnym i jego rodziną
	Uściślenie współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w celu zapewnienia osobom bezrobotnym dostępu informacji o istniejących możliwościach wsparcia
	Organizowanie warsztatów w zakresie nabywania umiejętności społecznych i zawodowych oraz treningów motywacji dla osób bezrobotnych
	Zawieranie i realizacja kontraktów socjalnych
	Zatrudnianie przy robotach publicznych, pracach interwencyjnych
	Wspieranie inwestorów i pracodawców w tworzeniu nowych miejsc pracy
	Edukacja młodzieży w zakresie przedsiębiorczości (szkoły)
3. Przeciwdziałanie bezdomności	Przystosowanie niewykorzystanych budynków mienia komunalnego do zabezpieczania miejsc noclegowych
	Rozwój mieszkalnictwa socjalnego
	Zapewnienie osobom zagrożonym bezdomnością i bezdomnym podstawowych potrzeb życiowych

Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:

Gmina Międzyrzec Podlaski

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim

Partnerzy:

Powiatowy Urząd Pracy w Białej Podlaskiej/ Oddział Międzyrzec Podlaski

jednostki organizacyjne gminy

społeczność lokalna

 

Cel strategiczny 3

Poprawa jakości życia osób niepełnosprawnych

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Wsparcie osób niepełnosprawnych rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym	Diagnozowanie potrzeb i możliwości wsparcia osób i rodzin z niepełnosprawnością	2014-2020
	Udzielanie wsparcia materialnego
	Zapewnienie odpowiedniej liczby godzin usług opiekuńczych w tym specjalistycznych i specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zwłaszcza dzieci z autyzmem
	Likwidacja barier architektonicznych, transportowych i funkcjonalnych (kontynuacja dowozów dzieci niepełnosprawnych do specjalnego ośrodka szkolno- wychowawczego)
	Włączanie osób niepełnosprawnych do udziału w organizowanych spotkaniach integracyjnych i okolicznościowych

Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:

Rada i Urząd Gminy

jednostki organizacyjne samorządu gminy

Ośrodek Pomocy Społecznej

Partnerzy:

ośrodki wsparcia działające na terenie miasta Międzyrzeca Podlaskiego

organizacje pozarządowe- stowarzyszenia działające na rzecz osób niepełnosprawnych

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Białej Podlaskiej

placówki służby zdrowia

 

Cel strategiczny 4

Rozwój systemu wsparcia osób starszych

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Rozwijanie działań zapobiegających wykluczeniu społecznemu ludzi starszych	Prowadzenie inicjatyw integrujących osoby starsze i młodzież	2014-2020
	Zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych, w tym zaspokajanie potrzeb kulturalno- społecznych i rekreacyjnych
	Utrzymywanie osób starszych wymagających opieki w środowisku zamieszkania
	Tworzenie i wdrażanie programów na rzecz aktywizacji ludzi starszych i integracji ze środowiskiem
2. Poprawa jakości życia osób starszych	Praca socjalna polegająca na ułatwianiu kontaktów z placówkami służby zdrowia, inicjowaniu kontaktów rodzinnych oraz podejmowaniu działań zmierzających do zaangażowania rodziny w sprawowanie opieki nad osobą wymagającą takiej pomocy
	Wsparcie materialne dla osób starszych znajdujących się w trudnej sytuacji bytowej
	Organizacja i finansowanie usług zwykłych i specjalistycznych w miejscu zamieszkania
	Informowanie o badaniach profilaktycznych
	W przypadku wyczerpania możliwości zapewnienia opieki w środowisku lokalnym umieszczenie i współfinansowanie całodobowego pobytu w zakładach opiekuńczo- leczniczych oraz w domach pomocy społecznej

Odpowiedzialni za realizację:

Gmina

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Gminny Ośrodek Kultury

placówki szkolne

Partnerzy:

organizacje pozarządowe

placówki służby zdrowia

społeczność lokalna

 

Cel strategiczny 5

Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień na terenie gminy

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów uzależnień	Diagnoza i monitoring zjawisk uzależnień wśród młodzieży na terenie gminy: alkoholizmu, narkomanii, uzależnień od gier hazardowych, od komputera i Internetu, anoreksja i bulimia- badania ankietowe w szkołach co 3 lata	2014-2020
	Organizowanie konkursu ofert na programy profilaktyczne i terapeutyczne oparte na skutecznych działaniach dotyczących uzależnień, agresji, radzenia sobie ze stresem
	Organizacja szkoleń podnoszących kompetencje dla różnych grup zawodowych zajmujących się profilaktyką i terapią
	Przygotowanie i wdrażanie programów promujących zdrowy styl życia poprzez atrakcyjną ofertę alternatywnych form spędzania czasu wolnego oraz programów dotyczących zdrowego żywienia
	Szeroko pojęta edukacja młodzieży, dorosłych i społeczności lokalnej na temat skutków i zagrożeń, jakie niosą ze sobą uzależnienia
2. Zmniejszenie rozmiarów problemów, które aktualnie występują	Wdrażanie Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
	Rozwój pracy socjalnej prowadzonej przez pracowników socjalnych poprzez budowanie wzajemnej współpracy między instytucjami na rzecz rozwiązywania problemów związanych z uzależnieniami
	Systematyczna kontrola punktów sprzedaży alkoholu, szkolenia sprzedawców
	Rozszerzenie działalności punktu konsultacyjnego
	Rozwój wsparcia specjalistycznego na terenie gminy: zajęcia z terapeutą, zorganizowanie grupy terapeutycznej dla osób uzależnionych
	Zorganizowanie poradnictwa specjalistycznego dla rodziców dzieci dotkniętych zaburzeniami emocjonalnymi i zachowania
	Organizowanie prelekcji w szkołach przez specjalistów z policji, psychologów, księdza, terapeuty itp.
3. Przeciwdziałanie przemocy domowej	Wdrażanie Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz ofiar Przemocy
	Rozszerzenie działalności Zespołu Interdyscyplinarnego w zakresie poradnictwa specjalistycznego (psycholog, mediator)
	Edukacja dzieci, młodzieży i osób dorosłych w zakresie skutków stosowania przemocy
	Utworzenie grupy wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
	Zapewnienie schronienia dla ofiar przemocy poprzez wygospodarowanie lokalu zastępczego z zasobów gminy
	Minimalizowanie przyczyn występowania przemocy w rodzinie poprzez zaspokojenie jej podstawowych potrzeb m.in. finansowych
	Monitorowanie przez pracowników socjalnych, asystenta rodziny sytuacji dziecka w rodzinie zagrożonego przemocą ze strony bliskich

Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:

Gmina Międzyrzec Podlaski

Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

szkoły z terenu gminy

Partnerzy:

pozostałe jednostki organizacyjne gminy

Komisariat Policji

Sąd Rejonowy w Radzyniu Podlaskim

placówki służby zdrowia

Poradnie Zdrowia Psychicznego

organizacje pozarządowe

 

Cel strategiczny 6

Partnerstwo na rzecz aktywnej integracji środowiska lokalnego

Cele szczegółowe	Kierunki działań	Termin
1. Inicjowanie integracji społeczności lokalnych i instytucji oraz organizacji pozarządowych na rzecz pomocy różnym grupom społecznym	Zainicjowanie działalności Centrum Aktywności Lokalnej	2014-2020
	Wspomaganie inicjatyw społecznych
	Inspirowanie społeczności lokalnych gminy do tworzenia lokalnych systemów wsparcia o ideę sąsiedzkiej pomocniczości
	Rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi, środowiskami lokalnymi i samorządem na rzecz rozwoju społecznego
	Tworzenie programów aktywności lokalnej
	Partnerstwo z miastem Międzyrzecem Podlaskim w działaniach służących rozwiązywaniu problemów społecznych
	Organizacja spotkań z przedstawicielami społeczności lokalnej
	Współpraca z mediami

Odpowiedzialni za realizację:

Gmina Międzyrzec Podlaski

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Radni i Sołtysi z terenu Gminy Międzyrzec Podlaski

Partnerzy:

pozostałe jednostki organizacyjne gminy (szkoły, GOK, biblioteki)

organizacje pozarządowe, w tym Koła Gospodyń Wiejskich, Zespoły Ludowe, Ochotnicze Straże Pożarne

Miasto Międzyrzec Podlaski

 

10. Finansowanie strategii

Przewidziane źródła finansowania planowanych działań to:

• środki własne samorządu;

• środki z budżetu państwa;

• środki funduszy krajowych;

• środki pochodzące z funduszy Unii Europejskiej;

• środki pochodzące z programów rządowych;

• inne.

Możliwości zewnętrznego wsparcia finansowego rozwoju gminy zależeć będą m.in. od następujących czynników:

• wielkości środków przeznaczonych przez Unię Europejską na wsparcie rozwoju społecznego w Polsce;

• zasady podziału środków unijnych pomiędzy poszczególne województwa w ramach wsparcia programowego na lata 2014- 2020;

• zainteresowanie wykorzystaniem środków poszczególnych organizacji i instytucji;

• zdolności przygotowywania i realizacji konkretnych projektów przez gminę w sferze społecznej;

• rezerwy w budżecie gminy środków na promocję i przygotowanie projektów rozwojowych.

Kluczowe znaczenie będzie miała zdolność gminy do generowania, planowania i prowadzenia projektów w ramach współpracy z UE oraz realizacji inicjatyw i inwestycji spełniających unijne kryteria celowości i efektywności.

 

11. Monitoring strategii

Monitoring polega na systematycznej ocenie realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działań w przypadku istotnych zmian społecznych, które mogą pojawiać się poprzez zmianę regulacji prawnych.

Do poszczególnych przedsięwzięć realizowanych w ramach strategii zostaną przygotowane odrębne programy i projekty, a ich działanie będzie systematycznie monitorowane przez pracowników odpowiedzialnych za ich realizację.

Bazą informacji statystycznej, zbieranej na potrzeby wskaźników monitorowania będą źródła statystyki państwowej na poziomie gminy (sprawozdawczość). Część danych może być zbierana okresowo poprzez badania ankietowe.

Realizacja strategii będzie monitorowana w oparciu o następujące wskaźniki:

• liczba klientów pomocy społecznej;

• powody korzystania z pomocy społecznej;

• liczba osób mających problemy opiekuńczo- wychowawcze, którym skutecznie udzielono pomocy;

• liczba osób dotkniętych uzależnieniami, w tym młodzież;

• liczba osób, które podjęły leczenie odwykowe;

• liczba osób objętych pomocą w związku z przemocą w rodzinie;

• liczba objętych wsparciem osób dotkniętych problemem niepełnosprawności;

• ilość dzieci objętych programem dożywiania;

• ilość zorganizowanych kampanii profilaktycznych;

• przyrost naturalny i saldo migracji;

• liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych;

• liczba stworzonych miejsc pracy, w tym dla osób niepełnosprawnych;

• ilość uruchomionych działalności gospodarczych;

• liczba programów i projektów przyjętych do realizacji.

 

12. Uwarunkowania realizacyjne

Realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych będzie uzależniona od różnych czynników m.in. od:

• sytuacji finansowej gminy;

• kreatywności i stopnia zaangażowania we wspólne działania lokalnych zasobów instytucjonalnych;

• aktywności adresatów strategii, czyli mieszkańców gminy.

Sporządzone programy i projekty realizowane w ramach strategii będą zgodne z jej celami i przyjętymi kierunkami działań. Powinna cechować je:

1. efektywność;

2. skuteczność;

3. celowość;

Nadzór nad realizacją całości zadań w Strategii będzie sprawował Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Międzyrzecu Podlaskim, natomiast nadzór merytoryczny nad realizacją poszczególnych zadań będzie należał do osób zarządzających jednostkami odpowiedzialnymi za ich wykonanie.

Strategia oparta jest na partnerstwie lokalnym, jako zasadzie rozwiązywania problemów społecznych mieszkańców gminy, co pozwala na rozwój i pogłębianie współpracy pomiędzy samorządem, instytucjami, organizacjami i społecznością lokalną.